MSDS  چیست؟

بر طبق قوانین سازمان ایمنی و بهداشت حرفه ای امریکا OSHA، هر تولید کننده بعد از تولید یک محصول یا یک ماده ی شیمیایی خاص، موظف است دیگران را در جریان خطرات و خواص آن ماده ی شیمیایی قرار دهد. به برگه هایی که اطلاعاتی در مورد خطرات بالقوه و روش ایمن کار با مواد به ما می دهد، اصطلاحا MSDS  یا “برگه ی اطلاعات ایمنی مواد” می گویند. MSDS همچنین حاوی اطلاعات مفیدی در مورد کاربرد صحیح و ایمن ، روش نگهداری و انبارش ، روش صحیح حمل و نقل و واکنش صحیح در شرایط اضطراری در مقابل یک ماده یا یک محصول خاص است.

 چه اطلاعاتی در MSDS موجود است؟

قوانین ایمنی و بهداشت در هر کشور و صنعتی متفاوت می باشد و بر حسب آن ممکن است MSDS های متفاوتی مشاهده کنیم. اما به طور کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد.

۱–      اطلاعات کلی محصول

۲-     اجزای خطرناک محصول

۳-     خاصیت فیزیکی

۴-     اطلاعات مربوط به خطرات آتش سوزی یا انفجار محصول

۵-      اطلاعات واکنش پذیری

۶-      اطلاعات سم شناسی

۷-     روش های پیشگیرانه

۸-     روش های کمک اولیه

۹-      اطلاعات تهیه ی سند 

در اکثر کشورهای دنیا از MSDS های ۱۶ قسمتی استفاده می شود. اینMSDS ها ۱۶ دسته بندی مجزا  دارند که در مورد شرکت دالبرگ نیز به همین صورت است و در ادامه ۱۶ مورد به تفکیک با توجه به  Lalique Noir MSDS  تشریح شده اند.

۱-     اطلاعات کلی محصول

نام محصول، نام تولید کننده ی آن، کد محصول، اطلاعات تماس تولید کننده و شماره و آدرس اورژانسی.

۲-    شناسایی خطرات

در این قسمت خطراتی که هنگام استفاده از محصول ممکن است شما را تهدید کند یا مواردی که مصرف کننده باید قبل از مصرف به آن توجه داشته باشد و رعایت کند (معمولا بر روی برچسب محصول درج می شود) ذکر می شود.

۳-    ترکیب محصول (اجزای خطرناک محصول)

در این بخش اجزای تشکیل دهنده محصول خصوصاً اگر ماده خطرناکی در ترکیب محصول باشد با ذکر درصد و بقیه اطلاعات لازم ذکر می شود.

۴-      کمک های اولیه

در این قسمت در مورد اقدامات درمانی اولیه در صورت بروز مشکل بر حسب مورد توضیحات کوتاهی داده شده است. برای مثال، در این مورد اگر ماده چشم تماس داشت باید سریع شستشو با آب صورت گیرد و به پزشک مراجعه شود.

۵-    اطلاعات مربوط به خطرات آتش سوزی یا انفجار محصول

در این بخش اطلاعاتی در مورد مقابله با آتش سوزی یا انفجار در محل نگهداری یا مصرف محصول داده شده است. برای مثال آب برای خاموش کردن آتش این محصول ماده نامناسبی است و بهتر است از ماسه، کف و یا گاز دی اکسید کربن استفاده شود.

۶-    اطلاعات واکنش پذیری (در صورت انتشار در محیط)

در صورتی که ماده ناخواسته در محیط منتشر شود اطلاعات لازم برای برخورد با آن و خطرات ممکن ذکر شده است.

۷-    روش حمل و انبار کردن

در این بخش مواردی که باید هنگام انبار کردن و حمل ماده به آن توجه کرد ذکر شده است و در مواردی نیز ممکن است شرایط نگهداری در انبار ذکر شود.

۸-    اطلاعات حفاظتی هنگام کار و تماس با ماده

در این بخش مواردی که هنگام کار و تماس با ماده توسط کاربر باید رعایت شود ذکر شده است.

۹-    خواص فیزیکی و شیمیایی

این قسمت شاید بعد از بررسی نام و کد محصول و تاریخ انتشار مدرک، مهم ترین بخش مربوط به فروشنده کالا باشد. زیرا معمولا مشتریان با شرایط ایمنی و نگهداری کالاهایی که مورد مصرف همیشگی آن هاست آشنا هستند به جز در موارد خاص و سوالات آن ها در مورد اعداد مربوط به دمای نگهداری، فشار و … است که برای هر ماده متفاوت و مختص آن ماده است. در این بخش به این موارد اشاره شده که به صورتی موردی بررسی شده است.

Boiling Temperature یا دمای جوش ماده

– که در اینجا برای مثال برای فشار ۱۰۱۳ پاسکال دمای بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد ذکر شده است.

Flash Point یا نقطه انفجار

–  دمایی است که محصول می تواند بدون تغییر در خاصیت فیزیکی و شیمیایی در محیط دوام آورد. اگر دما بالاتر از این باشد امکان انفجار یا تغییر در خواص ماده وجود دارد. معمولاً این دما با دمای دیگ های ترکیب و آماده سازی محصول چک می شود. در برخی موارد شرایط و محیط نگهداری ممکن است متفاوت باشد و برخی خریداران شرایط خاصی را تقاضا دارند و این مورد چک می شود.

Vapor Pressure یا فشار بخار

– در دمای خاصی فشار بخار ماده ارائه می شود. این عدد برای چک کردن با فشار محیط نگهداری و فشاری که در هنگام آماده سازی ترکیب در دیگ ها وجود دارد ارائه می شود. معمولاً در رنج مورد نیاز مصرف کننده و به صورت استاندارد ارائه می شود.

Density یا چگالی، دانسیته یا وزن مخصوص ماده

– که ممکن است در مواردی برای چک کردن همخوانی این ماده با مواد دیگر موجود در تر کیب مورد سوال باشد.

همچنین اطلاعاتی راجع به شکل ظاهری ماده، رنگ و بو، فاز پایدار در دمای محیط (جامد، مایع، گاز) و … در این بخش ذکر می شود.

۱۰-   پایداری و واکنش پذیری

در این قسمت پایداری یا ناپایداری شیمیایی محصول در شرایط مختلف و همین طور میزان و شرایط واکنش پذیری ماده با دیگر مواد حاضر در محیط یا بدن انسان ذکر شده است که در مواردی ممکن است خطرناک باشد و اصول ایمنی هنگام استفاده باید رعایت شوند.

۱۱-   اطلاعات سم شناسی

 اثرات بهداشتی و سمی ماده یا محصول در این قسمت ذکر شده است و در مواردی ذکر می شود که ماده سمی و خطرناک بوده و نیاز به رعایت موارد خاصی باشد.

۱۲-  اطلاعات زیست محیطی

در این بخش اثراتی که ممکن است ماده بر طبیعت و محیط زیست داشته باشد به تفکیک ذکر شده است.

۱۳-  ملاحظات مربوط به دفع ماده (به عنوان زباله)

در این بخش نکات مربوط به دفع ماده در طبیعت با محیط کار به عنوان زباله ذکر شده است و همچنین اثراتی که ممکن است روی محیط زیست داشته باشد. برای مثال این اسانس نباید در آب ریخته شود.

۱۴- اطلاعات مربوط به حمل و نقل

در این بخش اطلاعات مربوط به حمل ماده و بسته بندی، همچنین مواردی که در ایمنی حمل باید رعایت شود یا اثرات زیست محیطی در صورت حمل نادرست و …  ذکر شده است.

۱۵-  اطلاعات قانونی

در این بخش معمولاً مواردی که بر طبق قوانین بین المللی باید رعایت شود، در صورت نیاز ذکر می شود.

۱۶-  ملاحظات

در این قسمت نیز اطلاعات اضافی و تکمیلی ذکر می شود که توصیه می شود مصرف کننده مطالعه نماید.

آیا نیاز است تمام اطلاعات موجود در یک MSDS را بدانیم؟

اصولا لازم نیست. چیزی که بسیار مهم است زمان درست استفاده از یکMSDS است. قبل از استفاده از یک محصول یا ماده ی شیمیایی خاص، زمان درست استفاده  از یک MSDS است. این فرهنگ باید برای کارمندان یک سازمان جا بیفتد که قبل از استفاده از هر ماده ی شیمیایی و یا محصول خاصی و حتی قبل از فروش آن به تولید کنندگان، ترکیبات ماده، شرایط نگهداری و ترکیب آن و همچنین خطرات آن را بشناسند و بدانند در شرایط مختلف چگونه در مقابل آن واکنش دهند.

 مولف: شیرین شجاعی، مهندس فروش، شرکت نوین آسیا